Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư sinh ngày 12.3.1920 tại xã Thanh Nghi (H.Thanh Chương,ànghiêncứuNguyễnĐìnhTưnhậngiảithưởngkhoahọcTrầnVănGiàchơi bài Nghệ An). Sự nghiệp cầm bút của ông bắt đầu năm 23 tuổi. Tác phẩm đầu tiên là truyện dài mang tênNguyễn Xíđược in và phát hành rộng rãi, đã trở thành động lực để nhà nghiên cứu tiếp tục xuất bảnDì ghẻ con chồng, Thù chồng nợ nước… giúp tên tuổi ông được chú ý. Với quá trình hơn 80 năm lao động, sáng tạo, ông đã cống hiến, đóng góp nhiều tác phẩm có giá trị cao về văn hóa, lịch sử, địa chí.
Giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu được thành lập năm 2002 theo nguyện vọng của cố GS Trần Văn Giàu, với mục tiêu động viên, khích lệ các tác giả có các công trình nghiên cứu thuộc hai lĩnh vực: lịch sử và lịch sử tư tưởng tại Nam bộ và khu vực cực nam Trung bộ (từ Ninh Thuận đến Cà Mau). Giải thưởng được Ủy ban giải thưởng Trần Văn Giàu lựa chọn và trao trên cơ sở kết quả xét chọn của hội đồng hằng năm.